Nasi prawnicy, analizując każdą kolejną umowę kredytu złotówkowego, widzą dużą analogię do spraw frankowych, gdzie na początku wiele osób zastanawiało się, jak można unieważnić taką umowę, gdzie każdy wie, że kurs walut jest codziennie inny, że powszechną wiedzą jest wiadomość o różnych wysokościach kursu kupna, a kursu sprzedaży, a mimo wszystko od ponad 2 lat możemy powiedzieć, iż linia orzecznicza w sprawach frankowych jest już w zdecydowanej większości nakierunkowana na unieważnianie tych umów.
Jakie wadliwości widzimy w zawartych umowach?
1. Problem z WIBORem
Wskaźnik WIBOR nie odpowiada rzeczywistym źródłom i kosztom pozyskania kapitału na finansowanie kredytów. Realny wpływ na jego wysokość ma bank, a więc jedna ze stron umowy. Co więcej, problem z ustalaniem WIBORu został dostrzeżony już wcześniej stąd też zapowiedź jego zmiany na inny wskaźnik WIRON.
Więcej o problemie z WIBORem pisaliśmy w TYM WPISIE.
Można więc oczekiwać, że w sprawach dotyczących kredytów oprocentowanych na podstawie WIBOR sądy będą dokładnie analizować zapisy umowy dotyczące sposobu określenia oprocentowania pod kątem wystąpienia niedozwolonych postanowień umownych, czy klauzule oprocentowania są sformułowane w sposób jednoznaczny i czy nie naruszają podstawowych zasad kontraktowania, takich jak zasady równowagi stron bądź lojalności kontraktowej.
2. Brak rzetelnej informacji banku wobec klienta
Bank jako instytucja finansowa zobowiązana jest do stosowania pewnego standardu informacyjnego odpowiadającego wymogom prawnym określonym w przepisach ustaw o kredycie konsumenckim i o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.
Według wydanej przez KNF Rekomendacji S dotyczącej dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie bank przedstawiający klientowi ofertę kredytu oprocentowanego zmienną stopą procentową powinien poinformować klienta o kosztach obsługi ekspozycji kredytowej w wypadku niekorzystnej dla klienta zmiany poziomu stopy procentowej, od której zależy oprocentowanie ekspozycji kredytowej. Nadzorca rynku rekomenduje, by informacje takie były przekazywane, na przykład, w postaci symulacji wysokości rat ekspozycji kredytowej w wariantach obsługi ekspozycji kredytowej przy:
- aktualnym poziomie stopy procentowej, od której zależy jej oprocentowanie,
- wzroście stopy procentowej, od której zależy jej oprocentowanie o 400 p.b.
- oraz wzroście stopy procentowej, od której zależy jej oprocentowanie w skali odpowiadającej różnicy między maksymalnym i minimalnym poziomem stopy procentowej w ciągu 12 miesięcy poprzedzających symulację.
Wobec tego analiza każdej umowy wymaga ustalenia w indywidualnych sprawach klientów kwestii tego, czy bank prawidłowo zrealizował obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka związanego ze zmianą poziomu stopy procentowej.
Jakie są możliwe rozstrzygnięcia sądu?
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż oprocentowanie kredytu to kluczowy składnik wynagrodzenia banku za oddanie do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kredytu określonej kwoty środków pieniężnych (zob. art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawa bankowego). Jest to więc essentialia negotii umowy kredytu. Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 22 maja 1991 r. (III CZP 15/91) jednoznacznie wskazał, że „za sprzeczne z naturą umowy gospodarczej należy uznać pozostawienie w ręku jednej tylko strony możliwości dowolnej zmiany jej warunków”. Odwołać się także trzeba do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 października 2017 r. (VI ACa 726/16). Wskazano w nim, że „umowa, w której jedna ze stron może dowolnie wpływać na zakres własnego zobowiązania, nie mieści się w granicach swobody umów, zaprzeczając istocie (naturze) stosunku obligacyjnego, w rozumieniu art. 353 ze zn 1 k.c.” SN wypowiedział się także przeciwko postanowieniom umowy kredytu, w których przyjęto, że kredytodawca jest uprawniony do zmiany stawek oprocentowania, o ile nie określono jednocześnie konkretnych okoliczności, od jakich zmiana ta jest uzależniona (zob. uchwała SN z 19 maja 1992 r., III CZP 50/92, Biul.SN 1992 nr 5, poz. 17; uchwała SN 7 sędziów z 6 marca 1992 r., III CZP 141/91, OSNC 1992 nr 6, poz. 90).Prawo do jednostronnego wpływania na wysokość oprocentowania narusza istotę stosunku zobowiązaniowego, gdyż wprowadza do niego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony,. Naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 353 ze zn 1 k.c. i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą (art. 58 par. 1 k.c.).
W naszej opinii bardzo prawdopodobne scenariusze w sprawach kredytów PLN w przypadku uwzględnienia sprawy przez sąd są następujące:
– unieważnienie całej umowy o ile jest to korzystne dla konsumenta ( spłacił już cały kapitał),
– wyeliminowanie z umowy zmiennego oprocentowania i pozostawienie jedynie stałej marży,
– zastosowanie instytucji tzw. darmowego kredytu ( spłata jedynie kapitału).
Co dalej z głośnym postanowieniem o zaprzestaniu spłacania wysokich rat?
Pod koniec 2022r. niemałym echem rozeszła się w mediach wieść o postanowieniu Sądu Okręgowego w Katowicach, który zdecydował, że do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego bank został pozbawiony prawa doliczania WIBOR-u do raty kredytowej. W rezultacie rata kapitałowo-odsetkowa obniżyła się o około 5 000 zł. Niestety postanowienie to nie utrzymało się w mocy, gdyż Bank złożył zażalenie, które to zostało uwzględnione.
Jeszcze dalej idącym postanowieniem było to z 15.12.2022r. wydane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy- Woli w Warszawie, gdzie sędzia wskazał, iż kredytobiorca na czas procesu nie jest zobowiązany do spłacania żadnej raty do Banku.
Faktem jest to, że w żadnej z tych spraw nie zapadł jeszcze wyrok, gdyż ostatecznie zostanie od wydany przez inny skład sędziowski niż ten wydający postanowienie. Nie ma więc żadnych podstaw, aby w tym momencie ogłaszać, że spór dotyczący kredytów PLN zakończył się po myśli banków lub po myśli kredytobiorców.
Jeśli zastanawiasz się, co możesz zrobić ze swoją umową kredytową, skontaktuj się z nami. Oferujemy bezpłatną analizę Twojej umowy, w której przedstawimy możliwe dalsze działania.
