Wątpliwości dotyczące sposobu ustalania stopy WIBOR oraz jej zastosowania przez banki pojawiały się już od kilku lat, jednak temat ten znów stał się popularny po kolejnych podwyżkach stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej.
WIBOR (Warsaw Interbank OfferRate) jest wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej dla polskich złotych, obrazujący oprocentowanie, po jakim banki w Polsce gotowe są pożyczać sobie wzajemnie pieniądze na rynku międzybankowym. Jest opracowywany przez administratora ( spółka GPW Benchmark S.A. ), który od 2020 r. posiada zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na opracowywanie tego wskaźnika, w oparciu o dane przekazywane przez 10 największych banków w Polsce, działając w oparciu o rozporządzenie BMR oraz Regulamin Stawek Referencyjnych WIBID i WIBOR. Banki te to:
- Bank Gospodarstwa Krajowego
- BNO Paribas
- City Handlowy
- Millennium Bank
- Bank Pekao
- Satanader
- Deutsche Bank
- ING Bank Śląski
- mBank
- Bank Polski
Obrazowo wskazać można, iż WIBOR ustalany powinien być na podstawie kosztów realnie przeprowadzanych między bankami transakcji, jedynie na zasadzie wyjątku, gdy takich wartości nie da się ustalić, na podstawie danych szacunkowych dotyczących kosztów tychże transakcji, a mówiących o potencjalnych kosztach pozyskania przez banki kapitału.
Faktem jest, iż to co miało być wyjątkiem stało się niejako zasadą i wątpliwości, które widzimy my jako prawnicy, a które to wielokrotnie potwierdziły się w przypadku analogicznych spraw frankowych, gdzie oprocentowanie było ustalane o wskaźnik LIBOR, jest uczciwość sposobu w jaki ustalany jest WIBOR.
W naszej ocenie obecny sposób ustalania wysokości WIBORu zabezpiecza przede wszystkim interesy banków, a nie kredytobiorców, gdyżBanki, które uczestniczą w procesie fixingu, w sytuacji w której nie przeprowadzają transakcji będących podstawą ustalania WIBOR-u ( wskazuje się, iż transakcje terminowe między bankami są zawierane niezwykle rzadko) i w związku z tym nie dysponują danymi co do ich realnych kosztów, posługują się jedynie danymi szacunkowymi. Wobec tego nie ma mowy o tym, aby wskaźnik WIBOR oddawał rzeczywisty koszt pozyskania przez banki transakcji depozytowych. A sztuczne zawyżanie tego wskaźnika jest dodatkową ( ukrytą) marżą dla banku.
Taki sposób ustalania WIBOR-u, pozostawia jednostronność i dowolność po stronie banków zaangażowanych w proces fixingu Widzimy tutaj analogiczną sytuację jak w przypadku dowolności w ustalaniu kursów walut przez banki w sprawach frankowych.
Kolejną wadę w umowach złotówkowych jaką widzimy to fakt, iż bankina etapie zawierania umów nie informowały należycie o sposobie działania mechanizmu zmiennego oprocentowania w oparciu o WIBOR i zasadach ustalania tego wskaźnika, a co za tym idzie możliwości dowolności jego ustalania.
Czy umowa kredytu złotówkowego może być nieważna?
Ze względu na liczbę kredytobiorców złotowych skala problemu może być olbrzymia. Wobec tego problem z WIBORem stara się naprawić Rząd, jednak podobnie przez wiele lat pomoc obiecywano również frankowiczom, których to problem do dziś pozostał nierozwiązany systemowo, a oni sami dochodzą sprawiedliwości przed sądami.
Przede wszystkim,naszym zadaniem jest rzetelna analiza zapisów umowy kredytowej i okoliczności jej zawarcia oraz ocena, czy jej postanowienia tworzące mechanizm zmiennego oprocentowania są abuzywne, czyli nieuczciwe.
Widzimy duże podobieństwo pomiędzy roszczeniami frankowiczów i osób posiadających kredyty w PLN, gdyż w każdej z tych umów mogą znajdować się klauzule niedozwolone. Obecnie usunięcie klauzul niedozwolonych w umowach frankowych skutkuje najczęściej unieważnieniem całej umowy frankowej lub jej „odfrankowieniem”, czyli zwrotem nadpłaty i dalszą spłatą w złotych.
Natomiast w przypadku umów złotówkowych unieważnienie umowy nie zawsze będzie dla Kredytobiorcy korzystne ( o ile nie spłacił jeszcze całości udostępnionego kapitału) dlatego też zasadnym jest dokonanie eliminacja WIBORu z umowy i dalsza spłata kredytu tyle, że bez odsetek, aby w ostateczności spłacić do Banku wyłącznie udostępniony kapitał ( sankcja darmowego kredytu).Co istotne, usunięcie z umowyWIBORu skutkować będzie również spadkiem salda zadłużenia, bo kredytobiorca spłaca co miesiąc więcej pożyczonego kapitału, wobec tego powstanie mu roszczenie o nadpłacone kwoty.
Nie tylko WIBOR może być kwestionowany w umowach złotówkowych.
Jako klauzule niedozwolone mogą być również uznane postanowienia w których to Rzecznik Finansowy interweniował w Bankach i tak, np. zakwestionowano tzw. klauzulę minimalnego wynagrodzenia zawartych umowach lub regulaminach kredytów lub pożyczek zawieranych z konsumentami. Klauzule takie sprowadzają się do braku możliwości obniżenia oprocentowania kredytu poniżej wskazanego w umowie poziomu pomimo spadku wysokości wskaźnika referencyjnego.
Klauzula taka stosowana była m.in. w umowach zawieranych przez Bank Millennium i w tym przedmiocie toczą się obecnie procesy sądowe wytoczone przez konsumentów.
W podobnych sprawach wypowiedział się już Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( wyrok w sprawach C-154/15, C-307/15, C-308/15 oraz C-452/18). Gdzie wskazano, iż co do zasady, postanowienie odnoszące się do minimalnego wynagrodzenia banku jest objęte „głównym przedmiotem”, lecz aby wyłączyć badanie abuzywności tego postanowienia, musi ono spełniać wymóg przejrzystości. Trybunał wyjaśnił przy tym, iż wymóg przejrzystości oznacza, że przy zawieraniu umowy kredytu o zmiennej stopie oprocentowania, zawierającej postanowienie dotyczące minimalnego oprocentowania, konsument musi być w stanie zrozumieć konsekwencje ekonomiczne, jakie wynikają dla niego z mechanizmu.
A jak wiemy w sprawach frankowych banki często takiemu obowiązkowi informacyjnemu nie sprostały, dlatego też zakładamy, iż w kredytach złotówkowych mechanizm działania był podobny o ile nie gorszy.
Obecnie sądu orzekające w sprawach frankowych dokonują rzetelnej oceny prawidłowości wypełnienia przez banki obowiązków informacyjnych w zakresie ryzyka walutowego co stanowi samodzielną przesłankę do stwierdzenia nieważności umowy zawartej przez konsumenta niepoinformowanego lub nienależycie poinformowanego o ryzykach płynących z zawieranej umowy.
TSUE w wyroku z 10 czerwca 2021 r. w sprawie C 776-19 przeciwko BNP Paribas Personal Finance SA, wskazał, że „Wymóg przejrzystości umowy (…) jest spełniony tylko o tyle, o ile przedsiębiorca dostarczył konsumentowi wystarczających i dokładnych informacji pozwalających na to, aby przeciętny konsument właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny był w stanie zrozumieć konkretne działanie przedmiotowego mechanizmu finansowego i oszacować w ten sposób, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, konsekwencje ekonomiczne – potencjalnie istotne – takich warunków dla swoich zobowiązań finansowych w całym okresie obowiązywania tej umowy.”
Wydaje się, iż obowiązek banków w zakresie kredytów złotowych, zwłaszcza w zakresie wskazania rzeczywistego ryzyka związanego z zastosowaniem konstrukcji zmiennego oprocentowania powinien być oceniany analogicznie.
Aktualnie w Polscenie ma jeszcze żadnych rozstrzygnięć w tego typu sprawach, w związku z czym nie mamy możliwości jednoznacznej z oparciem się na zapadłe orzeczenia oceny zasadności tego rodzaju powództw, jednakże jako specjaliści w zakresie unieważniania umów kredytowych waloryzowanych do franka szwajcarskiego, działając jako Kancelaria Prawna eMediatorLegal Bratek Kokoszka Świderska, która to może się pochwalić już wieloma korzystnymi wyrokami w tych sprawach badamy obecnie aspekt umów kredytowych zawieranych w polskich złotych pod względem ich ewentualnej abuzywności względnie nieważności. I w sytuacji, w której to uznamy, iż szanse wygrania tych spraw dla konsumentów są dostatecznie duże jesteśmy gotowi prowadzić taki proces. Jednakże na początku rekomendujemy sporządzenie profesjonalnej reklamacji umowy kredytu, aby w ten sposób przede wszystkim spełnić wymóg postępowania sądowego i wskazać zasadność roszczenia, ale także po to, aby przekonać się czy Bank chciałby „dogadać się” bez konieczności wszczynania postępowania sądowego.
Co istotne „ wakacje kredytowe” nie wpływają na możliwość złożenia reklamacji, czy też rozpoczęcie rozmów z Bankiem.
Jeśli masz kredyt złotówkowy i chciałbyś podjąć się działania w jego sprawie w zakresie złożenia reklamacji kredytu i rozpocząć próbę polubownego i dogodnego dla Ciebie załatwienia sprawy skontaktuj się z Nami.
