Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to program prywatnego, długoterminowego oszczędzania, w którym oszczędności budowane są wspólnie przez pracowników, pracodawców i państwo. Dotyczy to pracowników którzy ukończyli 18 lat, a nie ukończyli 55.roku życia, podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Każda firma wybiera we własnym zakresie instytucję finansową, która zarządza rachunkiem PPK. Oszczędności gromadzą się tam z trzech źródeł:

1. Wpłaty pracownika- wynosi ona 2% wynagrodzenia brutto. Można zdecydować się też na przekazywanie dodatkowych 2%.
2. Wpłaty pracodawcy- wynosi ona 1,5% wynagrodzenia brutto. Pracodawca może zdecydować się na przekazywanie dodatkowych 2,5%.
3. Wpłaty państwa- 250 zł wpłaty powitalnej, czyli przy założeniu PPK oraz 240 zł co roku.

Środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność pracownika. Samodzielnie można zdecydować kiedy i w jakiej formie skorzysta się ze środków zgromadzonych w PPK. 

Autozapis do PPK- czy PPK jest obowiązkowe?

Nie. Uczestnictwo w PPK jest dla osoby zatrudnionej całkowicie dobrowolne. 

Pracodawca nie musi uzyskać zgody pracownika, aby zapisać go do pracowniczego planu kapitałowego (PPK), ponieważ działa tu tzw. autozapis. Oznacza to, że jeśli pracownik w wieku 18-55 lat nie złożył deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, pracodawca sam „zapisuje” go do programu. Warto jednak podkreślić, że to pracownik decyduje czy w programie chce uczestniczyć czy z niego zrezygnować. W każdej chwili można złożyć deklarację o rezygnacji z udziału w PPK. 

Deklaracje o rezygnacji nie są bezterminowe, co 4 lata pracodawca jest zobowiązany do ponowienia autozapisu. Pierwszy raz tzw. ponowny autozapis będzie miał miejsce w 2023 roku.

Autozapis nie powinien być dla nikogo zaskoczeniem, gdyż pracodawca ma obowiązek poinformować o nim pracowników. W tym roku pracodawca ma obowiązek:

• do 28 lutego poinformować o tzw. ponownym autozapisie do PPK;
• obliczyć i pobrać wpłaty do PPK już od wynagrodzenia wypłaconego w marcu (od wynagrodzenia tych uczestników PPK, którzy przed wypłatą tego wynagrodzenia nie złożą deklaracji o rezygnacji);
• od 1 do 17 kwietnia 2023 r. przekazać wpłaty do instytucji finansowej (za uczestników PPK, objętych tzw. ponownym autozapisem, którzy nie złożą do tego czasu deklaracji o rezygnacji).

Obowiązek informacyjny pracodawcy nie obejmuje osób, które po złożeniu deklaracji o rezygnacji, a przed 1 kwietnia 2023 r., ukończą 70. rok życia. Osoby te nie zostaną bowiem objęte tzw. ponownym autozapisem do PPK.

 

Co stanie się ze środkami w razie śmierci pracownika?

W przypadku śmierci pracownika oszczędności zgromadzone w PPK nie przepadają. Osoba uprawniona może złożyć wniosek do pracodawcy osoby zmarłej o zwrot środków z rachunku PPK. 

Podział środków w przypadku śmierci uczestnika:

• w razie śmierci(jeśli uczestnik był w związku małżeńskim), połowę zgromadzonych środków (w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej) instytucja finansowa przekaże na rachunek PPK, IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) lub PPE (Pracowniczy Program Emerytalny) małżonka.
  • Na jego wniosek instytucja finansowa dokona jednak zwrotu w formie pieniężnej;

 

• zgromadzone środki, które nie zostaną przekazane małżonkowi, trafią do wskazanych osób uprawnionych (w zależności od ich wniosku, w formie wypłaty transferowej do PPK, IKE, PPE tych osób albo w formie pieniężnej).
  • Uczestnik może wskazać instytucji finansowej imiennie jedną osobę lub więcej osób, które jako osoby uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK. 

Jeżeli uczestnik nie wskaże osób uprawnionych, środki będą dziedziczone przez spadkobierców zgodnie z prawem spadkowym. 

W przypadku prowadzenia rachunku PPK przez zakład ubezpieczeń osobami uprawnionymi będą osoby wskazane lub w razie braku wskazania członkowie najbliższej rodziny w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa o prowadzenie PPK będzie przewidywała inną kolejność.

Jak wypłacać środki z PPK?

Po ukończeniu 60. roku życia można rozpocząć proces wypłat zgromadzonych oszczędności, bez względu na to czy kontynuuje się stosunek pracy, czy nie.

Najkorzystniej wypłacić środki w formie, która nie wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych:

• 75% środków w co najmniej 120 ratach (przez 10 lat lub więcej), a pozostałą część – jednorazowo;
• w postaci produktów finansowych:
  • na polisę w zakładzie ubezpieczeń z prawem do świadczenia okresowego lub dożywotniego,
  • na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej na warunkach określonych w ustawie;
• wypłacać środki w formie świadczenia małżeńskiego(gdy małżonkowie są uczestnikami PPK tej samej instytucji finansowej i wypłaty następują z połączonych rachunków, nawet po śmierci jednego z małżonków, do wyczerpania wspólnego rachunku).

Czy będę mógł/mogła wypłacić te pieniądze wcześniej, przed 60 rokiem życia?

Tak, po złożeniu wniosku o zwrot środków. 

Uczestnik otrzyma wtedy zgromadzone przez siebie oszczędności pomniejszone o:

• 30% środków pochodzących z wpłat Pracodawcy– wpłaty te były zwolnione ze składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe– pobrane 30% zapisywane jest Pracownikowi jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne w ZUS;
• środki pochodzące z dopłat od Państwa;
• podatek od zysków kapitałowych.

W wyjątkowych sytuacjach życiowych zgromadzone fundusze możesz wypłacić wcześniej bez utraty korzyści, tj. w przypadku:

• poważnej choroby swojej, współmałżonka lub dziecka– do 25% środków bez obowiązku zwrotu;
• na pokrycie wkładu własnego, zaciągając kredyt na mieszkanie lub budowę domu– do 100% środków z obowiązkiem zwrotu– z możliwością rozłożenia go na nieoprocentowane raty, które można spłacać do 15 lat – dotyczy osób przed 45. rokiem życia.

Jakie firmy/którzy Pracodawcy biorą udział w programie?

Pracodawcy zatrudniający co najmniej jedną osobę, która z tytułów wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy o PPK podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przewidziane zostały wyjątki od obowiązku prowadzenia PPK, które obejmują:

• Pracodawcę, który w dniu rozpoczęcia stosowania do niego ustawy prowadził Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) i odprowadza składki podstawowe w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia, jeżeli w PPE uczestniczy co najmniej 25% osób zatrudnionych.

Jeżeli Pracodawca utworzy PPK, a dopiero potem uruchomi program PPE ze składką podstawową wynoszącą co najmniej 3,5% wynagrodzenia, może w porozumieniu z działającą w firmie zakładową organizacją związkową nie finansować wpłat do PPK dla osób, które przystąpiły do PPE;

• mikroprzedsiębiorcę, jeżeli wszystkie osoby zatrudnione złożyły mu deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK;
• osobę fizyczną, która zatrudnia, w zakresie niezwiązanym ze swoją działalnością, osobę fizyczną, w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tej osoby.

Autor: Karina Mazurek-Rakus