24 maja 2023 r. weszły życie przepisy unijnej dyrektywy SUP, w myśl której nie wolno wprowadzać do obrotu wyrobów z tworzyw sztucznych takich jak: patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, patyczki do balonów i wiele innych. Z rynku znikną także styropianowe opakowania do żywności na wynos, mające w składzie dodatki powodujące ich rozpad na mikrofragmenty.
Pracę nad takimi obostrzeniami związanymi z tworzywami sztucznymi jednorazowego użytku rozpoczęto wiele lat temu na poziomie Unii Europejskiej, czego efektem było opublikowanie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu tworzyw sztucznych na środowisko. W Polsce prace nad implementacją unijnej Dyrektywy rozpoczęły się na początku 2021 roku. Przez długi czas jednak nie udało się stworzyć ostatecznego projektu ustawy wdrażającej, dlatego dopiero po ponad dwóch latach – w kwietniu 2023 roku na stronie Kancelarii Prezydenta RP pojawiła się informacja o podpisaniu przez Andrzeja Dudę ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 roku o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw wdrażającej Dyrektywę SUP do krajowych przepisów. Publikacja w Dzienniku Ustaw miała natomiast miejsce 24 maja 2023 roku.
Ustawa wprowadza kilka znaczących ograniczeń w gospodarowaniu tego typu odpadami mających na celu zmniejszenie ich ilości.
Do najważniejszych zmian należy zaliczyć:
- zmniejszenie używania opakowań, stosowanych do umieszczania w nich żywności – rozwiązanie takie ma polegać na konieczności pobierania przez przedsiębiorców, a następnie przekazywania urzędom opłat za oferowanie nabywcom takich opakowań. Przedsiębiorcy mają także obowiązek zapewnić rozwiązanie alternatywne i bezpłatne.
- zakaz rozprowadzania – obejmujący m.in. patyczki do uszu, słomki, talerze, sztućce, patyczki do balonów czy różnego rodzaju mieszadełka do napojów, a także pojemniki na żywność wykonane z styropianu.
- konieczne oznakowanie – dotyczące wszelkiego rodzaju tamponów, podpasek higienicznych, aplikatorów do tamponów, chusteczek nawilżane, kubków na napoje, a także wyrobów tytoniowych z filtrami, które to od 24 maja 2023 roku muszą posiadać widoczne, czytelne i nieusuwalne oznakowanie z instrukcją prawidłowego wyrzucania oraz informację o szkodliwym wpływie na środowisko.
Owa zmiana przewidziała także nowe obowiązki dotyczące pojemników i butelek na napoje. Zakrętki i wieczka wykonane z tworzyw sztucznych do pojemników na napoje do trzech litrów, powinny być przymocowane do tych pojemników podczas etapu korzystania z nich. To samo dotyczy butelek. W 2025 roku co najmniej 25 %, a w roku 2030 co najmniej 30 % udziału tworzyw sztucznych powinno pochodzić z recyklingu w butelkach jednorazowego użytku na napoje do trzech litrów. Należy także zwiększyć do 90 % do roku 2029 poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych. Zaniechanie realizacji tych obowiązków może narazić na konsekwencje w postaci konieczności uiszczenia opłaty.
Przedsiębiorcy wskutek tych zmian mają kilka nowych obowiązków związanych z sprawozdawczością m.in. uzyskanie wpisu w BDO, zapewnienie selektywnego zbierania odpadów bądź recyklatu, prowadzenie ewidencji nabytych i wprowadzonych do obrotu opakowań, a także przechowywanie takiej ewidencji przez 5 lat, a także składanie sprawozdań z wypełniania obowiązków.
Jednakże zakaz wprowadzenia do obrotu nie oznacza od razu zakazu sprzedaży. Jest to bowiem moment wydania z magazynu krajowego producenta i wystawienie faktury potwierdzającej przywóz produktu spoza UE. Dlatego sklepy i restauracje mogą używać nabytych przed 24 maja 2023 roku produktów aż do wyczerpania zapasów.
