Z doświadczenia wiemy, że dużo łatwiej przetrwać okres rozwodu mając przy sobie wsparcie nie tylko rodziny, ale przede wszystkim prawnika, który bez emocji pozwoli ocenić jasno dany problem i postara się znaleźć takie rozwiązanie, które przede wszystkim będzie zgodne z prawem, ale i zgodne z dobrem reprezentowanej strony. W niniejszym artykule przedstawione zostały najważniejsze informacje na temat rozwodu.
Istnienie przesłanek pozytywnych przy nieistnieniu przesłanek negatywnych.
Aby móc wystąpić z pozwem o rozwód poza szeregiem wymogów proceduralnych należy spełnić przesłanki materialne, którymi w znaczeniu pozytywnym jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżonków.
Rozkład pożycia jest zupełny, wówczas, gdy uległy zerwaniu więzi psychiczne, fizyczne oraz gospodarcze małżonków.
Więź psychiczna, oznacza najogólniej rzecz ujmując zanik jakiegokolwiek zainteresowania małżonkiem. Choć jak wskazuje orzecznictwo „takie okoliczności jak wspólne uczestniczenie w koncertach czy na przyjęciach u znajomych, a także wspólne spożywanie niektórych posiłków i pomoc w czasie choroby nie świadczą o nawiązaniu pożycia małżeńskiego. Trzeba bowiem odróżnić poprawne stosunki między skłóconymi małżonkami, taktowne zachowanie się ludzi, od serdecznych więzów małżeńskich i wzajemnych uczuć małżonków[1]”. Co istotne dużo łatwiej jest przeprowadzić całą sprawę rozwodową, w sytuacji, gdy relacje między małżonkami są poprawne. Sprzyja to przede wszystkim szybkości postępowania, ale też jest dużym ułatwieniem, w sytuacji, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, o których to wychowaniu ( z wyjątkami) współdecydują rodzice co będzie zdecydowanie prostsze, jeśli między małżonkami zapanuje względna zgoda.
Więź fizyczna obejmuje ustanie nie tylko współżycia seksualnego, ale również zaprzestanie jakichkolwiek fizycznych gestów, które to mogłyby świadczyć o miłości, czy też przywiązaniu do drugiego małżonka. Wielokrotnie spotykam się z pytaniem, czy sporadyczne stosunki seksualne pomiędzy małżonkami wpływają na możliwość orzeczenia rozwodu. Niestety na to pytanie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie, gdyż linia orzecznicza nie jest jednoznaczna. Uznaje się, iż takie sporadyczne stosunki seksualne pomiędzy małżonkami połączone z jednoczesnym zanikiem więzi duchowej i gospodarczej nie zaprzeczają zupełności rozkładu pożycia. Jednakże jest to odosobniony pogląd doktryny, która to od dawien dawna stoi na stanowisku, iż nawet sporadyczne tylko stosunki fizyczne z reguły wskazują, że rozkład
pożycia nie jest jeszcze zupełny.
Więź gospodarcza to nic innego jak zaprzestanie prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego i oznacza nie tylko brak wspólnego miejsca zamieszkania, ale również zaprzestanie wspólnego przygotowywania posiłków i ich spożywania, zaprzestanie wspólnych zakupów czy też prania.
Przepisy prawa nie przewidują katalogu zachowań, które to wskazywałyby na wygaśnięcie więzi psychicznej, fizycznej i duchowej między małżonkami, dlatego też ważne jest to, aby w pozwie rozwodowym dobrze i trafnie uzasadnić powyższe okoliczności.
W praktyce pojawia się kolejne pytanie, jak długi czas musi istnieć rozkład pożycia by stwierdzić, ze nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego?
W przeszłości przyjmowano, że okresem rozłączenia małżonków pozwalającym uznać je za trwałe będzie okres pięcioletni.[2] Na szczęście współczesna linia orzecznicza nie podziela powyższego poglądu. Obecnie judykatura stoi na stanowisku, że upływ czasu jako czynnik mogący odegrać istotną rolę w kwestii rozkładu pożycia małżeńskiego, nie ma charakteru absolutnego. Ciekawe orzeczenie zapadło w Sądzie Najwyższym, które to dotyczy małżeństw z tzw. „krótkim stażem”
III CRN 272/84 – wyrok SN – Izba Cywilna z dnia 14-12-1984
Krótki upływ czasu od daty zawarcia związku małżeńskiego przez osoby w młodym wieku i krótki stosunkowo okres rozkładu pożycia nie wyłączają same przez się orzeczenia rozwodu z uzasadnieniem, że rozkład pożycia z tych względów nie jest zupełny i trwały, jeżeli poza tym nie wchodzi w grę żadna z negatywnych przesłanek rozwodu.
Przesłanki rozwodu w znaczeniu negatywnym są z kolei następujące:
a) bezwzględnie rozwód jest niedopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci, dlatego też tak bardzo istotne jest to, aby rozwodzący się małżonkowie, potrafili porozumieć się w kwestiach wychowawczych, albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzeczenie rozwodu może okazać się sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zwłaszcza wówczas, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę. Niekiedy przeciwko udzieleniu rozwodu mogą przemawiać względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złośliwego stosunku do współmałżonka albo na tle innych przejawów lekceważenia małżeństwa i rodziny[3]. Co ciekawe sam fakt, iż małżonkowie są w podeszłym wieku nie uzasadnia twierdzenia, iż orzeczenie rozwodu godzi w zasady współżycia społecznego[4].
Wskazuje się, iż ustawowe pojęcie „dobro wspólnych małoletnich dzieci” wymaga każdorazowo oceny z punktu widzenia przyszłego zaspokojenia potrzeb dziecka i to nie tylko za pomocą świadczeń o charakterze majątkowym, ale również i o charakterze niemajątkowym.[5] Sąd badając „dobro dziecka” bierze pod uwagę to, czy rozwód nie spowoduje osłabienie więzi emocjonalnej łączącej dzieci z tym z małżonków, przy którym dzieci nie pozostaną. Jednakże Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że w sytuacji, gdy przedłużający się konflikt małżonków jest dla dzieci przeżyciem na tyle negatywnym i godzącym w poczucie stabilności, co wyklucza odmowę rozwodu ze względu na dobro wspólnych małoletnich dzieci[6].
b) względną przesłanką negatywną jest żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia ( szerzej o przesłance winy w następnej publikacji). Jednakże jest to przesłanka względna i Sąd orzekający będzie mógł odstąpić od tego zakazu, jeżeli:
- drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód
- odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Nie zasługuje na aprobatę odmowa zgody na rozwód, która służy tylko chęci zamanifestowania przewagi nad małżonkiem domagającym się orzeczenia rozwodu i przeszkodzeniu w ułożeniu sobie przez niego życia osobistego[7]. Odmowa zgody na rozwód, spowodowana nie pozytywnym uczuciem, a przekonaniem, że rozwód byłby niezasłużoną nagrodą dla powoda, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego[8].
O znaczeniu winy w orzeczeniu rozwodu możesz przeczytać w artykule o alimentach
W przypadku, gdy istnieją przesłanki pozytywne i nie istnieją przesłanki negatywne można skierować sprawę do Sądu.
W wyroku rozwodowym Sad orzeka o następujących kwestiach:
- wina rozkładu pożycia małżeńskiego
- władza rodzicielska nad wspólnym małoletnim dzieckiem stron,
- kontakty rodziców z dzieckiem,
- wysokość, w jakiej każde z małżonków jest obowiązane do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka,
- sposób korzystania przez małżonków ze wspólnie zajmowanego mieszkania przez okres wspólnego w nim zamieszkiwania,
Z kolei na wniosek jednej ze stron w wyroku rozwodowym mogą być orzeczone:
- eksmisja, gdy jedno z małżonków zajmujących wspólne mieszkanie swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie,
- przyznanie mieszkania jednemu z małżonków, jeśli drugie z małżonków wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczania lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego,
- podział majątku wspólnego, jeżeli jego przeprowadzenie nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu,
- na zgodny wniosek małżonków sąd może również orzec o podziale wspólnego mieszkania,
- alimenty na rzecz jednego z małżonków
Sądem właściwym jest Sąd Okręgowy w okręgu którego małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma- sąd miejsca zamieszkania powoda. Opłata sądowa wynosi 600 zł.
[1] I CKN 294/98 – wyrok SN – z dnia 13.12.1999
[2] C 798/51- wyrok SN- 26.04.1952r.
[3]III CKN 573/98 – wyrok SN – Izba Cywilna z dnia 09.10.1998
[4] I ACa 683/04- wyrok SA w Poznaniu- z dnia 5.10.2004r.
[5] III CKN 850/99- wyrok SN- z dnia 17.12.1999r.
[6] III CKN 799/99- wyrok SN- z dnia 5.11.1998r.
[7]I II CKN 665/00 – wyrok SN – z dnia 21-11-2002
[8] II CKN 606/98 – wyrok SN – z dnia 08-12-1999.
